Ruim 100 jaar geleden berekende Albert Einstein dat de bewegingen en botsingen van grote massa’s een soort “golven in de ruimtetijd” zouden veroorzaken. Lang leek het onmogelijk om dit soort minieme bewegingen te kunnen registreren. Inmiddels vormt het waarnemen van zwaartekrachtsgolven een nieuwe informatiebron voor astronomen. Er zijn grootste plannen om een speciale telescoop voor zwaartekrachtgolven te realiseren in Zuid-Limburg. Het zal een enorme technische uitdaging zijn en het grootste wetenschappelijk instrument dat ooit in Nederland is gebouwd. Frank Vermeulen legt uit hoe dit project tot stand komt en wat de betekenis zal zijn van deze Einsteintelescoop.

De Maan is voor velen niet alleen het meest opvallende hemellichaam aan de sterrenhemel, maar ook het mooiste om door een telescoop te bekijken. Wat vertellen de ‘zeeën’, kraters, walvlakten en andere fraaie kenmerken over de geschiedenis van de Maan? En landen er binnenkort weer mensen op de maan? Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Welke rol heeft de astronomie gespeeld in de kunst door de jaren heen? Een onderzoekje naar kunst, waarin sterrenkundige onderwerpen worden weergegeven, levert toch meer op dan je zo in eerste instantie zou denken. Frank Vermeulen deed een speurtocht van de Oudheid tot de Moderne Kunst en kwam tot een aardige verzameling afbeeldingen.

Sinds de jaren 50 van de vorige eeuw halen sterrenkundigen hun informatie over het heelal niet alleen uit het zichtbare licht, maar ook uit radiostraling. Nederland speelt al vanaf het begin een belangrijke rol bij dit type onderzoek. Joris Robijn legt uit waarom en wat er allemaal komt kijken bij deze vorm van waarnemen. En natuurlijk welke bijzondere ontdekkingen deze nieuwe blik op het heelal heeft opgeleverd.

Wie een heldere donkere sterrenhemel wil waarnemen moet hiervoor meestal op reis. Jaap van ’t Leven reist hiervoor met enige regelmaat af naar La Palma, één van de Canarische Eilanden. Hij laat zien waarom dit een paradijs is voor niet alleen de amateurs, maar ook één van ’s werelds beste locaties voor observatoria van beroepsastronomen.

Voor de buitenwereld zijn de natuurwetenschappen lange tijd het bolwerk van de mannen geweest. Christiaan Schriks zal in zijn presentatie echter laten zien dat veel belangrijke sterrenkundige ontdekkingen door vrouwen gedaan zijn. Een verrassende blik op de geschiedenis van de sterrenkunde.

De planeet Venus schittert dit voorjaar als een heldere ‘avondster’ aan de hemel. Wat weten we van deze wonderlijke wereld? Waarom is zij – ondanks een vergelijkbare grootte – zo anders dan onze planeet Aarde? Maak met Alex Scholten een reis naar de verzengende planeet.

Hoe kan de Aarde opwarmen terwijl sommige winters ijzig koud zijn? Krijgen we in Nederland meer stormen, maar ook hittegolven? Rob Groenland van het KNMI is één van de wetenschappers die al jarenlang onderzoek doet naar het klimaat. In deze presentatie bespreekt hij de feiten in een spoedcursus ‘weer en klimaat’.

Astronomen denken dat het heelal 13,8 miljard jaar geleden ontstond uit een oneindig kleine ‘punt’.  Frank Vermeulen legt uit hoe men tot deze conclusie is gekomen en hoe in de afgelopen 100 jaar theorie en waarnemingen gebruikt worden om dit model te ondersteunen. En hoe recente waarnemingen dit model op de proef blijft stellen.

Astrofotografie hoeft niet moeilijk te zijn. Astrid Eeuwes laat het publiek zien op welke manieren er al een mooie foto gemaakt kan worden van objecten aan de sterrenhemel en hoe dit bewerkstelligd kan worden zonder geavanceerde foto-apparatuur. Zeker leuk voor de vakantieganger om tijdens een verblijf op een donkere plek eens wat leuke foto’s te maken.

Naast de bekende planeten bevinden zich in ons zonnestelsel nog talloze kleinere objecten. Jaap van ’t Leven laat zien dat zich hieronder heuse buitenbeentjes bevinden. Een ontdekkingstocht langs bijzondere kometen, planetoïden en Kuipergordel-objecten.

Speciale openstelling rond het thema ‘Zon’. De sterrenwacht is geopend van 14 tot 17 uur. In
de zaal worden twee multimedia-presentaties verzorgd en buiten zijn er diverse proefjes
met licht. Bij helder weer kan met de speciale zonnetelescoop van de sterrenwacht “live” naar de zon worden gekeken. Ook erg leuk voor kinderen.

14.30 uur: “De zon, onze eigen ster” – Jaap van ’t Leven
Zonder onze eigen ster, de zon, zou er op aarde geen leven mogelijk zijn. Wat weten eigenlijk we van deze ster? Om de zon beter te bestuderen wordt al vele jaren met satellieten onderzoek gedaan. Aan de hand van dit onderzoek toont Jaap van ‘t Leven een fascinerend beeld van een zeer actieve gasbol met grote gasuitbarstingen, donkere zonnevlekken en extreme temperaturen.

15.30 uur: “Licht en kleur om de zon” – Peter-Paul Hattinga Verschure
De zonnestralen komen in onze dampkring allerlei soorten deeltjes tegen. Dat zijn luchtmoleculen, stofjes, pollen en natuurlijk wolken van waterdruppeltjes of ijskristallen. En in het landschap vallen de zonnestralen door het bladerdek van bomen, door spinnenwebben, op waterplassen en op asfaltwegen. Al die omstandigheden brengen lichteffecten teweeg die u vast wel eens gezien hebt: de regenboog, de fata morgana, het morgen- en avondrood, het hemelblauw….
In de presentatie ‘Licht en kleur om de zon’ maakt het publiek aan de hand van fraaie kleurenfoto’s kennis met deze verschijnselen. De spreker legt uit waarom de hemel blauw is, hoe luchtspiegelingen ontstaan en wat iriserende wolken zijn. Ook wordt aanndacht geschonken aan het ontstaan van de regenboog, en aan de vraag of een kring om de zon nou ook echt regen voorspelt.

Van de spreker verschijnt binnenkort het boek ‘Licht over het hoofd gezien’ over alle optische
verschijnselen die aan de Nederlandse hemel zijn te bewonderen.

Sinds het begin van deze eeuw is de Chinese ruimtevaart een belangrijke speler geworden in
het speelveld dat aanvankelijk gedomineerd werd door de Verenigde Staten, Rusland en
Europa. Het meest in het oog springend zijn de recente successen in het onderzoek van de
Maan en Mars. Maar ook in de bemenste ruimtevaart speelt China haar rol. Is de eerste mens
die sinds 1972 weer op de Maan rondloopt een Chinees? Alex Scholten geeft in deze presentatie
een overzicht van de recente ontwikkelingen en toekomstplannen van de Chinese ruimtevaart.

Over de sterrenbeelden zijn veel verhalen te vertellen, die vaak al dateren vanuit de Griekse oudheid. Waar komen die namen vandaan? Welke betekenis hebben ze? Frank Vermeulen maakt een selectie uit deze verhalen en zal het publiek meenemen naar de tijd waarin de sterrenhemel een belangrijke rol speelde in het alledaagse leven.

Zittend in de tuin, of voor de tent, zal men omhoogkijkend op een heldere zomeravond zich
misschien afvragen: welke ster is dat? Wat is er te zien aan de zomerhemel en hoe herkennen
we sterrenbeelden en planeten? Met behulp van een aantal tips maakt Alex Scholten het
publiek wegwijs aan de zomerhemel. Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

De Maan is voor velen niet alleen het meest opvallende hemellichaam aan de sterrenhemel,
maar ook het mooiste om door een telescoop te bekijken. Wat vertellen de ‘zeeën’, kraters,
walvlakten en andere fraaie kenmerken over de geschiedenis van de Maan? Hoe maak je een
mooie foto van de Maan? En landen er binnenkort weer mensen op de Maan? Deze presentatie
is ook geschikt voor kinderen.

Maak met Alex Scholten een reis naar de sterren. Een interactieve reis vanaf onze aarde, langs
de planeten en sterren tot in verre sterrenstelsels. Ontdek de plek van onze aarde in het
onmetelijke heelal! Deze presentatie is ook geschikt voor kinderen.

Rond 11 augustus zijn jaarlijks bij heldere hemel vele ‘vallende sterren’ te zien. Jaap van ’t
Leven legt uit dat deze niets met sterren te maken hebben, maar stofdeeltjes zijn in ons eigen
zonnestelsel. Mag je een wens doen als je een ‘vallende ster’ ziet? En waar moet je op letten?
Een kennismaking met de zomerhemel. Bij helder weer kan er na afloop van de presentatie op
het terrein van de sterrenwacht worden waargenomen.

In de afgelopen tientallen jaren zijn regelmatig meldingen gemaakt van UFO’s:
ongeïdentificeerde vliegende objecten. Wat hebben we in die jaren aan verklaringen voor deze
verschijnselen gevonden en is het logisch dat vaak een relatie werd gelegd met buitenaards
leven? Frank Vermeulen geeft een overzicht.

Natuurfotograaf Ivar Kooren heeft zich binnen de amateur-sterrenkunde toegelegd op het
fotograferen van de Zon. Met speciale filters maakt hij schitterende opnamen van de activiteit
van de Zon met zonnevlekken, protuberansen en filamenten. Hierdoor is er iedere keer weer
wat nieuws op de Zon vast te leggen. Hij legt uit welke apparatuur voor dit soort foto’s gebruikt
kan worden en geeft tips en trucs voor diegenen die zich ook zelf met zonnefotografie willen
gaan bezighouden.